Η ταινία "Κάτω από τις συκιές" την Πέμπτη 4 Απριλίου, 8:15'μμ, σο ΤΥΠΕΤ από το Cine Δράση

Κάτω από τις Συκιές/Under the Fig Trees

Τυνησία, Γαλλία, Ελβετία, Γερμανία, Δραματική, 2028. Διάρκεια: 92’. Σενάριο: Erige Sehiri, Ghalya Lacroix, Peggy Hamann. Σκηνοθεσία: Erige Sehiri. Πρωταγωνιστούν: Fide Fdhili, Feten Fdhili, Ameni Fdhili, Samar Sifi, Leila Ouhebi, Hneya Ben Elhedi Sbahi

Το Cine Δράση συνεχίζει τις προβολές του την Πέμπτη 4 Απριλίου στις 8:15μμ, στο ΤΥΠΕΤ με το σαγηνευτικό δράμα «Κάτω από τις Συκιές» της Γαλλοτυνήσιας Erige Sehiri. Τοποθετημένο στη διάρκεια μιας μόνον εργάσιμης ημέρας, το φιλμ χαρτογραφεί τις διαπροσωπικές σχέσεις μιας ομάδας νεαρών ανδρών και γυναικών, που προσλαμβάνονται ανεπίσημα για τη συγκομιδή σύκων με το χέρι. Ένα καθηλωτικό πορτρέτο της καθημερινής ζωής σε μια αγροτική κοινότητα, όπου οι αντιθέσεις τάξης, φύλου αλλά και οι ίδιες οι περιστάσεις δεν επιτρέπουν πολλές προσωπικές ελευθερίες. Ένα κομψό σύνολο περίπλοκων αλληλεπιδράσεων όπου πρόσωπα, δέντρα και φρούτα ανθίζουν, αλλά στο περιβόλι όπως και σε οποιοδήποτε χώρο δουλειάς συνυπάρχουν οι συγκρούσεις με την συντροφικότητα και η γυναικεία αλληλεγγύη ανακαλύπτει τρόπους να γίνει πράξη αντίστασης.

Στη Βορειοδυτική Τυνησία σε κάποια απόσταση από μια μικρή πόλη, όπου όλοι γνωρίζουν τις εξελίξεις στη ζωή των γειτόνων τους και σχηματίζουν βιαστικά συμπεράσματα για το ήθος και το χαρακτήρα τους, μια καυτή καλοκαιρινή μέρα, μια ομάδα εργατών φτάνει ξημερώματα σε έναν γραφικό οπωρώνα σύκων για τη θερινή συγκομιδή. Με διαφορές σε ηλικία και επιδεξιότητα, τα μέλη αυτής της κακοπληρωμένης και καταπονημένης ομάδας εργάζονται με αυστηρές οδηγίες για να αποφύγουν να πληγώσουν τα δέντρα (το σπάσιμο ενός κλαδιού θεωρείται σοβαρό παράπτωμα), να μαζέψουν άγουρα σύκα ή να συνθλίψουν τα ώριμα στη διαλογή. Τα πλατιά, χοντρά φύλλα της συκιάς παρέχουν προστασία από την αποπνικτική καλοκαιρινή ζέστη της αγροτικής Τυνησίας, προσφέρουν σύντομες στιγμές διαφυγής στους νεαρούς εργαζόμενους από τους συντηρητικούς περιορισμούς και τους περιορισμένους ορίζοντες των χωριών τους.

Νεαρές γυναίκες κλέβουν πολύτιμες στιγμές ξεκούρασης κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του αφεντικού τους Σαμπέρ (Fedi Ben Achour) που επιβλέπει με τιμωρητικό αυταρχισμό και κάνει κατάχρηση της εξουσίας του σε νεαρές γυναίκες. Αποφεύγοντας τον επιδέξια, εργάτες και εργάτριες περνούν περισσότερο χρόνο φλερτάροντας νωχελικά παρά μαζεύοντας σύκα. Ανάμεσα στα δέντρα μικροί και μεγάλοι βιώνουν νέα συναισθήματα, φλερτάρουν, αστειεύονται, μαλώνουν, συζητούν, κουτσομπολεύουν, ζωγραφίζουν και προσπαθούν να καταλάβουν ο ένας τον άλλον και να εξασφαλίσουν ή να αποφύγουν βαθύτερες συνδέσεις. Κάποιοι κλέβουν φρούτα για να τα πουλήσουν αργότερα. H Φιντέ (Fidé Fdhili), η πιο ισχυρή προσωπικότητα της ομάδας των νερών εργατριών, είναι προκλητική και χαρισματική. Αντιπαρέρχεται τα κουτσομπολιά που προκύπτουν εξ αιτίας της φιλίας της με το αφεντικό & θέλουν να την παρουσιάσουν ως ανήθικη, σεξουαλικά αποκλίνουσα οντότητα. Παραμερίζει επιδέξια τους καυγάδες που προκύπτουν ανάμεσα στα κορίτσια όταν ένας ισχυρότερος κοινός εχθρός απειλεί την ασφάλειά τους. Η μικρότερη αδερφή της Μελέκ (Feten Fdhili) φτερουγίζει από ενθουσιασμό όταν ο πρώην φίλος της, Αμπντού (Abdelhak Mrabti), εμφανίζεται στη δουλειά απροσδόκητα μετά από 5 χρόνια απουσίας. Και ενώ κανένας από τους δύο δεν δείχνει μεγαλύτερος από 17 χρόνων συζητούν για το παρελθόν με ωριμότητα μεσήλικου ζευγαριού. Η δειλή τους φιλαρέσκεια κρύβει μεγάλη δόση αθωότητας ακόμα και όταν σχολιάζουν μια αξέχαστη φρικτή υπόθεση που συνέβη στα παιδικά τους χρόνια. Οι πιο ηλικιωμένες εργάτριες, επιφορτισμένες με την συσκευασία παρακολουθούν και αναπολούν τη δική τους νεότητα.

Η Erige Sehiri είναι σκηνοθέτρια και παραγωγός. Το 2018, το Railway Men, το πρώτο δικό της ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, παιζόταν στους τυνησιακούς κινηματογράφους επί έξι εβδομάδες. Το 2021, έγραψε, σκηνοθέτησε και ανέλαβε την παραγωγή της πρώτης της ταινίας μεγάλου μήκους, το Under the Fig Trees, Σκηνοθετεί το θέμα της σε έναν ζωντανό, «περίκλειστο» υπαίθριο χώρο, αναπτύσσει αυτοσχεδιαστικούς διαλόγους, προσκαλώντας το θεατή να δοκιμάσει νέες γεύσεις και μυρωδιές. Η διευθύντρια φωτογραφίας Frida Marzouk ακολουθεί τους ήρωες της από δέντρο σε δέντρο. Με το πράσινο πανταχού παρόν συλλέγει τις μεταβαλλόμενες εκφράσεις τους, τα οικεία τους αστεία και την εκφραστική γλώσσα του σώματος τους. Στο απλό σκηνικό, τη συνεχή σωματική δραστηριότητα και τα περιοδικά διαλείμματα ανθίζει δραματικά καθένας από τους χαρακτήρες, αναδεικνύονται όλες οι ατομικές λαχτάρες και ανησυχίες όπως και η ανάγκη τους να πουλήσουν τη εργατική τους δύναμη έναντι αμοιβής. Η μουσική, απόλυτα ταιριαστή, υπογραμμίζει τις διαφορές αντίληψης ανάμεσα στις ηλικίας: οι πληθωρικοί έφηβοι βγάζουν ένα εορταστικό λαϊκό τραγούδι στο τέλος της ημέρας, η μεσήλικη Λεϊλά (Leila Ouhebi) κλαίει απαλά καθώς τραγουδάει ένα θρήνο. Εξαντλημένη σε σώμα και ψυχή μοιράζεται με το θεατή τη θλίψη ενός ανεκπλήρωτου πάθους, στοιχείο αναπόσπαστο μιας γενιάς που στερήθηκε τη δυνατότητα να επιλέξει ελεύθερα τον σύντροφο της ζωής της. Αλλά η Sehiri και οι συν-σεναριογράφοι Ghalya Lacroix και Peggy Hamann δεν αφήνουν εκτός κριτικής φαλλοκρατικές πρακτικές. Υπάρχουν σκηνές που αποκαλύπτουν τους άρρητους κώδικες που βασιλεύουν στην κοινότητα: Ορισμένοι άνδρες απαιτούν σεβασμό από τις γυναίκες αποκλειστικά με βάση το φύλο τους, ενώ η απόλυτη πίστη στην ευρύτερη οικογένεια καθοδηγεί κάθε απόφαση τους. Εδώ εντάσσεται ο διάλογος ανάμεσα στον Σάμπερ και τον Φιράς, όπου ο πρώτος επαίρεται για τις γυναικείες του περιπέτειες στην πόλη και προτρέπει τον συνομιλητή του να εγκαταλείψει την ευγενική του φύση και να υιοθετήσει στερεοτυπικές ανδρικές συμπεριφορές. Και η σκηνή όπου η Φιντέ, θυμωμένη εκτοξεύει ένα επιθετικό σχόλιο προς τους αγρότες για να προκαλέσει την αντίδραση ενός ηλικιωμένου εργάτη που θεώρησε τα λόγια της προσωπική προσβολή. Ωστόσο, τα πράγματα αλλάζουν, ή τουλάχιστον έτσι πιστεύει η σκηνοθέτης όπως προκύπτει από πληθωρικά τελικά πλάνα όπου νεαρές γυναίκες με μαλλιά που ανεμίζουν, τραγουδούν και χορεύουν με εγκατάλειψη.

Το φιλμ έκανε πρεμιέρα στο 54ο Φεστιβάλ Καννών, στο τμήμα Quinzaine des Réalisateurs, (2022) και κέρδισε πολλά βραβεία. Στην Ελλάδα έχει προβληθεί μόνο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (2022) στο πρόγραμμα Meet the Neighbors. Στο Cine Δράση παραχωρήθηκε από το Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας.